Ineposkero ďives
Ačhiben, pal savo tumenge kamav akana te vakerel, perel maškar ola jekhchoreder garude the darangutne, save penge o Roma kana vakerenas. Amare manuša predžiďile but čora, but čorde čhaven, ajse the ajse rosňibena, meriben the murdaripen, ča ada ačhiben hino darangutneder savorestar, so peske o manuš šaj lel andro šero.
Sas Vilijakero ďives, kijaraťi.
Pro agor le vešestar thode tele peskere cerhi vajkeci romane fameľiji, kaj o karačoňakero inepos te ľikeren jekhetane, avka sar kernas pre kada manušendar našado than čirlastar.
Ande penge penca mol tharďi, balano mas, kachňa the aro, kaj len te avel te chal dži kijo Nevo berš. Kijaraťi paš o veš imar terďonas vaj penda verdana.
Avle adaj vajsave romane fajti, varesave pen maškar pende varekana zorales čhingerenas, ča kada inepeskero kurko kamenas pre savoro nalačho te bisterel.
Ča phuj choľi chor bešťi andre lengere kerade jile mek n´ačhelas garudes te barol u soča le inepenge avela agor, hinke korkori pestar pes labarela.
Aja rat, mek la vičinen Junonima, o Roma bi oda, kaj te džanenas soske, sentinde Jupiteriskeri romňake, savore avle andro nekbareder cerha, hoj penge te phenen, sar ľikerena o inepa.
Imar sar pen dovakerde, o murša pen ile avri u chudne te phirel cerha cerhatar avka, kaj te džan andre savore. Paš sako cerha lenge o phureder romňa čhivenas tharďi mol u o borija giľavenas u khelenas.
Cerhi hin maj penda u vašoda, hoj andre sako musaj te pijel lačho caklos, na savore aven dži pro agor. Buter lendar peren tele khiňale the mate.
Maškaroda avri ando baro šil o čhave pindrange, lokes urde ando čhingerde gadora prastal pal e faďimen phuv upre-tele u najekhvar-naduvar kamen pen te chudel kijo makarsavo caklos tharďa moľaha.
Dujto ďives, imar sar o kham labol učes pro čeri, pre peskere čanga imar terďon ča maj biš murša u mek pijen tharďi mol agorutno cerhate.
Agorutno cerhate? Na, sem aja nane agorutno cerha u sako oda lačhes džanen. Terďolas adaj mek jekh cerha, kaj ňiko na thoďa pindro u mek the na thovela.
Terďolas savore cerhendar nekpašeder vešestar. Na bešelas odoj ňi jekh murš, čal duj džuvľa, jekh phuri u jekh terňi.
Oja terňi pašľolas nasvaľi po haďos.
He – ňiko, agoreste mek ňi jekh bori vaj čhavoro n´avle la phura Dunišake te vinšinel bachtale inepa u te phučel pal Terejňakero sasťipen.
La Terejňake mek na has biš berš u has igen šukar. Has the bachtaľi, no ča dži akor, so lake lakero rom o Frinkelo šov čhon pal o bijav jekh-jekhvareste na muľas.
O Frinkoleskere dada, o Miništi, la Terejna bi e sumeňa tradne avri, bo paťanas, kaj lengero čhavo muľas vaš e phuri Duniša. Avka sar savore Roma the jon lačhes džanenas, kaj e Duniša hiňi drabarňi u kaj sako goďaver manuš na iľahas romňake drabarňakera čha.
U la Terejna o Minešti na murdarde ča vašoda, bo daranas lakera datar.
Vašoda ada ineposkero ďives ňiko na kamelas – kampel te phenel – ňiko na has tromado te džal cerhate kijo duj avričhode džuvľa.
E Terejna maj-maj užarelas čhovores u avri maškaroda faďimen karačoňakere ďiveseste o Roma dureder mulatinenas.
Maškar o manuša, so pijen, giľaven, khelen, hine the o Minešti. Bisterde, kaj oleske ča trin čhon, so lengero čhavo o Frikelo muľas. E Terejna ča na bisterďa. Leperela pe leste dži andro peskero meriben. Šunel sar avri giľaven, khelen, ča e tharďi mol visarel lengere giľa pre vika the roviben. U imar pen chuden te marel, te čhingerel u vajkeci lendar hine marde-domarde.
Kijaraťi ča o baro jiveskero ačhipen avľas pale. U nadur vešendar šunďiľas cikneskero roviben.
O Ursitori
„Čhavo?“ phučľas e Terejna la datar.
„He, čhaje miri, uľiľa tuke jekh šukar čhavoro!“
„Daje, avka kamľomas, kaj te dživel u te barol avri!“
„Dživela u avela ande peskere berša,“ phenďas e Duniša sar vareso te džanelas.
E Terejna chudňa te rovel.
„Talam pe leste na perela ajci bibacht sar pe leskero dad.“
„So ajso vakeres! Ča o Frinkelo peske mi odoj šukar ačhavel. Has nasvalo čirla angloda sar tu tuke les iľal.“
„Sem me oda džanav, daje, ča okla aleske na paťan.“
„Terejno, tajsa, sar tuke čepo ačhaveha, musaj tuha te vakerav.“
E Terejna banďiľas kijo peskero čhavoro.
„Savo hino šukar,“ phenďa.
E Duniša ča asanďiľa. Sar šaj avľahas akanake uľiľo čhavoro šukar!
La drabarňa has čačipen. Aver ďives has la Terejňake imar feder. Agoreste has la dzeka te ušťel u te kerel khatar peskero čhavoro. Akor jekhtovar inependar avľas ando Dunišiňakeri cerha aver džuvľi – Frinkoleskeri šogorkiňa e Malilini.
E Terejna čhiďa pe late choľamen bange jakhenca.
„So kames?“
„Avľom tumenge te mangel šukar inepa.“
„Oda imar čepo nasig, na?“
„Na, Terejno, nane nasig. Čačes, e Karačoňa pal amende, aľe anglal mande mek o Nevo berš.“
„No, čačes,“ phenďa pr´oda e Terejna, „kaj tu savorendar salas manca nekfeder.“
La Maliliňake ale lavendar lolile o čhama u phučľas: „Šaj dikhav le čhavores?“
E Terejna jakhenca phučľas peskera datar, joj bi o lav cirdelas pipa. E Duniša kerďa le šereha, kaj šaj u e Malilini avľas pašeder.
„ Ta ada ajso šukar!“ viskinďa. „Hino buter šukareder sar Feriskero čhavo!“
„So, la Sevija the le Feris hin čhavo?“ phučľas na užardones e Terejna.
„He, hin leske imar kurko, ta so, tumen pal ada na džanenas?“
„Na, sar šaj.“
„Vičinas les Prasniko.“
E Terejna asanďiľas.
„Ko ča šaj avel pe ajso te thovel čhaske ajso nav?“ Soske leskero dad iľa leske avri ipen ada nav?“
„Vašoda, bo uľiľa paru ďivesenca anglo inepa. U sar pes vičinel tiro čhavo?“
„Miro čhavo?“ sar te daranďiľahas e Terejna.
„Mek leske na diňam ňisavo nav.“
Oda pes diňa anglal e Duniša – jekhtovar akorestar, so e Malilini avľas cerhate.
„Ta u kana les bolena?“
„Duje ďivesenca,“ phenďa pale e Duniša.
„Mangľan imar varesave kirves, kirva?“ kamelas te džanel e Malilini.
„Na, pre kada mek na gindinďam.“
„Te kamena, rado avava leskeri kirvi.“
„Lačhes, paľikeras vaš tire lava,“ phandľas o vakeriben šuke lavenca e Duniša.
E Malilini imar na tromaďiľas te vakerel dureder.
„Imar mange kampel te džal.“
E Malilini geľas avri andal e cerha sigeder sar lake vareko diňahas o vast.
„Daje, soske phenďal, kaj le čhas bolaha duje ďivesenca?“ kamelas te džanel e Terejna.
„Džanav, soske ada kerav.“
E Duniša lokes cirdľa peskera pipatar u sar dikhľa la Terejňake andro jakha, ča šukes phučľas:
„Sostar ajci daras, čhaje miri?“
„Aľe ňisostar, daje.“
E drabarňi Duniša, peske sikhľiľa te genel andal o šere avrenge, ta prindžarďa, kaj e Terejna daral u sostar daral.
„Šun, Terejno, tu daras! Tu daras pal tiro čhavoro.“
„He, darav pal leste,“ chudňa te rovel e Terejna, „darav, kaj les murdarela ajso nasvaľiben sar the le Frinkalis u darav, kaj oda hin baro nasvaľiben, bo mek the tu les na sasťarďal avri.“
„Na džanes, so vakeres, čhaje miri. O Frinkalo na muľa ňisave na avri sasťarde nasvaľibnastar the te peske ko-kam aleha marel o šero.“
E Terejna čudalindos buchles phuterďa o jakha.
„Sem ča ada mange phenďal the tu korkori!“
„Oda miri zor varekana tut the te chochavav.“
„U oleha mange te dukhavel o jilo?“
E Duniša lokes cirdľa avri andal o muj e pipa u hinke hazdňa upre o jakha kije Terejna.
„Šaj ľikeres avri savoro čačipen?“
„Sar te na, daje. Kamav oda te šunel. Te na džanava, so pes čačes ačhľas, ta merava žaľatar vaj daratar. Čhingerďomas mange o šero oleha, kaj the te miro čhavo avľahas makarkaj, sakovar pe leste užarďahas varesavi bibacht.“
Ta e Duniša vakerelas dureder.
„Džanav, kaj sal lačhi the zoraľi. Ta šun man lačhes. Šunďal varekana imar pal o ursitora?“
„He u soke?“
„Maj tuke phenava. Neksigeder mange phen pal oda, so pal o ursitora džanes.“
„No, na but. Šunďom, kaj oda pes ča avka pal lende vakerel u kaj pal ada na kampel but te paťal. Kaj oda hine ajse trin angela, so aven kijo sako čhavoro trito rat pal oda, so uľiľas u jon keren oleha, sar o manuš dživela, dži kana dživela, jekhe laveha savi avela leskeri bacht-bibacht. U ňiko len ňikana na dikhľas...“
E Duniša lake peľas ando lava.
„Čhaje miri, o ursitora nane čaj ajse.“
E Terejna našťi paťalas pe peskere kana. Talam nane oda avka, kaj lakeri daj, so la imar ajcivar chochaďas, kamel te chochavel the akana?
Joj aľe vakerelas dureder.
„Došaľos. Ča paš ada, kaj te šunes le ursitoren, sar vakeren pal e čhavoreskeri bacht-bibacht, mušinen te avel trin: o čhavoro, e daj the me.“
„O cikno, me the... tu,“ phenelas pale loke hangoha e Terejna.
„Ha, ta te kames te džanel, savo dživipen užarel tire čhas, savoro hin ča tire vastende.“
„Savo avutňipen les užarel? Devleja, sem akana nane aver, so kamav te džanel! Te džanel, či dživela u mek šaj či the man leha užarel bachtalo dživipen.“
E Duniša na lelas tele o jakha peskera čhatar. Pale chudňa te cirdel peskera džiďarďa pipatar u andal o muj la cirdelas avri ča akor, sar lake kampelas te čhungardel ande jag, maj avka sar varesavo phuro murš.
„Terejno, hin mek vareso aver, pal soste ňič na džanes u pal soste tuke mušinav te phenel.“
„Ľikerava avri makarso.“
„Ta šun man. Akor varekana somas the pašoda, kana o ursitora avle kijo Frinkalo.“
E Terejna parňiľas u chudňa te izdral. So, ta e daj prindžarelas bacht-bibacht lakere romeskeri?
„Has pašoda the leskeri daj,“ vakerelas dureder e Duniša, „ča joj muľa imar čirla u o garuďipen pal Frinkaliskero dživipen ňikana ňikaske na vijavinďas, bo pro ursitora na paťalas.
„U akor so mangle o ursitora le Frinkaliske? Sem mušinav oda te džanel, bo som leskeri romňi ... u vašoda, bo jov imar muľas.“
„Oda tuke našťi phenav, bo ňikana mange oda tele na mukľalas.“
„Daje, the te kerďal makarso, anglal tuke mukhav tele!“
E Duniša peskere jileha šunelas, kaj te imar jekhvar chudňas te vakerel, našťi akana te pr´ačhel.
„Terejno, o ursitora phende, kaj o Frinkalo merela ipen šov čhon pal tumaro bijav.“
E Terejna cirdňa pharo voďi u phenďa avri na šukar lava.
„ Aľe, daje, sem tu le Frinkalis murdarďal! Ačhľal amare bijaveha u pašoda džanehas, kaj e bibacht cirdeha pre leste the pre mande...“
„Pe leste he, ča pe tute na.“
Ale palune lavenge e Terejna n´achaľiľas. Sartena, kaj la e Duniša anďa andre bibacht, sem hiňi phivľi u lakero čhavoro jekhororo.
E Duniša kamelas te lel pal late tele e choľi.
„ Šunavas le ursitoren the tiri trito rat.“
E Terejna na džanelas, so te phenel. Šaj avel čačipen, kaj kajso vareso te egzistinel? Vaj lakeri daj la kamel te chochavel? Ča soske ada kerďahas?“ Akor imar na kamelas aver, ča te džanel savoro.
„U so akor vakerenas o ursitora paš mande. So angľiphenenas mange?“
„Akana tuke oda imar šaj phenav, bo sal arakhaďi phujestar.“
„Sar... arakhaďi?“
„Laveha, arakhaďi. O jekhto ursitorendar phenďa, kaj dživeha dži andre tire biš berš, dujto, kaj dživeha dži ko saranda berš u trito, oda so hino lendar jekhzoraleder, phenďa, kaj dživeha dži ko saranda berš ča jekheha.“
„Saveha?“
„Te leha romes sigeder, sar tuke avela biš berš u dži ko biš the jekhto berš uľoľa tuke čhavoro.“
„Akor dživava mek biš berš? Aľe so pes ačhela paľis mire čhaha?“
„Oda mek na džanav, ča na but u maj amen amen oda dodžanaha.“
„U so te merava sigeder sar biše beršenca!“
„Tu sigeder na mereha, the te andre tu demaďahas o čeriskere jagale thava!“
E Terejna sikra peske marelas o šero u paľis phučľas la datar rovno:
„Kana avela trito rat mire čhaske?“
„Tajsa.“
„Ta tajsa šunaha le ursitoren.“
„Lačhes tuke ada thoďal ando šero?“
„He, daje.“
„The avka tuke mušinav mek te phenel jekh.“
„Šunav.“
„So kereha, te o ursitora phenena, kaj tiro čhavo dživela ča na but?“
„The te o ursitora phenena, kaj miro čhavo merela maj aver ďives, kerava khatal leste avka, sar te dživelas naveki.“
Kotor andal genďi Ursitori thoďa ande romaňi čhib e Anna Koptovo.